9 lỗi nhỏ trong dịch thuật nhưng gây ra những hậu quả nghiêm trọng
Biết nhiều ngôn ngữ hoàn toàn không đồng nghĩa với
việc có thể dịch những ngôn ngữ đó một cách thuần thục. Dịch thuật nói chung cần
những kỹ năng đặc biệt mà những biên/phiên dịch viên rèn luyện mới có được . Trong cuốn sách Found in Translation, hai phiên dịch viên chuyên nghiệp Nataly
Kelly và Jost Zetzsche sẽ dẫn dắt chúng ta bước bào thế giới dịch thuật, nơi có
những câu chuyện lôi cuốn về tất thảy mọi thứ từ câu chuyện về những tình nguyện
viên phiên dịch trong đợt cứu hộ động đất ở Haiti, tới những thách thức khi phải
biên dịch tại các đợt World cup và
Olympics , hoặc là chuyện về tình bạn giữa những ngôi sao như Yao Ming (Diêu
Minh) hay Marlee Matlin với các biên dịch viên .
Tầm quan trọng của việc phiên dịch chuẩn xác thể hiện
rõ rệt nhất khi…mọi chuyện vượt ngoài tầm kiểm soát. Dưới đây là 9 trường hợp
cũng là 9 câu chuyện được đề cập trong cuốn sách sẽ phần nào giúp độc giả hình
dung được những rủi ro và khó khăn của biên/phiên dịch viên.
Vào năm 1980, Willie Ramirez, 18 tuổi, ở bang Florida nhập viện trong tình trạng hôn mê. Gia đình và bạn bè cố gắng miêu tả tình trạng của cậu với các y bác sĩ trực tiếp điều trị, nhưng không may là họ chỉ biết nói tiếng Tây Ban Nha. Vì vậy trọng trách biên dịch được giao cho một thành viên trong tổ trực- người duy nhất có thể sử dụng song ngữ. Người này dịch từ "intoxicado" thành "intoxicated" (say). Nếu là một biên dịch viên chuyên nghiệp trong trường hợp này thì từ "intoxicado" sẽ dịch gần nghĩa với "poisoned"(trúng độc) và không liên quan tới rượu bia hay thuốc giống như từ "intoxicated. Trong khi đó, gia đình Ramirez cho rằng cậu ta ngộ độc thực phẩm nhưng lại không biết tiếng Anh nên không biết liệu người dịch có diễn tả chính xác không. Thực ra Ramirez bị xuất huyết não ( intracerebral hemorrhage), nhưng thông qua bản dịch các bác sỹ chẩn đoán cậu ta sốc thuốc do dùng quá liều, những triệu chứng của cậu ta cũng hoàn toàn khớp với chẩn đoán. Vì không điều trị kịp thời do chẩn đoán sai (và nguyên nhân xuất phát từ việc dịch sai), Ramirez bị liệt tứ chi.
Sau đó, Ramirez được đền bù 71 triệu USD cho vụ kiện của cậu.
2. Những dục vọng trong tương lai
Khi Tổng thống Hoa Kỳ Jimmy Carter viếng thăm Ba Lan vào năm 1977, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ thuê
một biên dịch viên người Nga biết tiếng
Ba Lan, nhưng lại không quen dịch thuật chuyên nghiệp ngôn ngữ này.
Thông qua người biên dịch, vị Tổng thống có những phát biểu kì quặc tiếng Ba Lan như "khi tôi bỏ rơi(abandonded) nước Mỹ " ( khi tôi rời(left) Mỹ) và "những dục vọng(lusts) trong tương lai" (thay cho "những tham vọng(desires) tương lai"), những lỗi dịch mà truyền thông cả 2 nước được một phen cười nghiêng ngả.
Thông qua người biên dịch, vị Tổng thống có những phát biểu kì quặc tiếng Ba Lan như "khi tôi bỏ rơi(abandonded) nước Mỹ " ( khi tôi rời(left) Mỹ) và "những dục vọng(lusts) trong tương lai" (thay cho "những tham vọng(desires) tương lai"), những lỗi dịch mà truyền thông cả 2 nước được một phen cười nghiêng ngả.
3. Chúng tôi sẽ chôn bạn
Vào đỉnh điểm của cuộc chiến tranh lạnh, lãnh tụ
Liên Xô Nikita Khrushchev có một bài phát biểu trong đó ông thốt ra 1 câu dịch từ tiếng Liên Xô "we will bury you"
( chúng tôi sẽ chôn bạn). Phát biểu trên được dịch lại là ông muốn chôn cả nước
Mỹ bằng một phóng vũ khí hạt nhân và đẩy mối quan hệ căng thẳng giữa Liên Xô và
Mỹ lên đến đỉnh điểm.Tuy nhiên, việc dịch như vậy quá máy móc. Câu nói trên
trong tiếng Liên Xô nếu dịch sát nghĩa hơn sẽ là "chúng tôi sẽ sống để xem
các người bị chôn vùi " hay "chúng
tôi sẽ là người sống lâu hơn các người". Dù không hẳn là thân thiện nhưng
nếu dịch sát nghĩa thì phát biểu trên vẫn ít tính đe dọa hơn.
4. Không làm gì
Năm 2009, Ngân hàng HSBC phải thực hiện một chiến dịch
làm mới thương hiệu tốn 10 triệu USD để sửa chữa lại những tổn hại từ câu khẩu
hiệu bị dịch sai của họ "Assume Nothing "( đừng tưởng là) lại trở
thành “Do Nothing"( đừng làm gì cả) tuyên truyền ở chi nhánh các nước.
5. Thị trường tụt dốc
1 bài dịch sai của một bài viết bởi tác giả Guan Xiangdong thuộc
hãng tin Trung Quốc đã gây ra một làn sóng hoang mang trong thị trường ngoại tệ
thế giới khiến cho đồng đô la Mỹ tuột dốc . Bài viết chỉ là một văn bản mang chất
tính chủ quan suy đoán dựa vào một số báo cáo tài chính, nhưng bản dịch tiếng
Anh lại mang nghĩa khẳng định, có căn cứ,
.
6. Có gì trên đầu Moses?
St. Jerome, thần hộ mệnh của các dịch giả, người đã học tiếng Hebrew (Do Thái) để có thể dịch Kinh Thánh bản gốc sang tiếng La-tinh, thay cho bản dịch tiếng Hy Lạp vào thế kỷ thứ mà mọi người vẫn hay dùng. Tác phẩm tiếng La-tinh, làm nền móng cho hàng trăm bản dịch sau đó, có chứa một lỗi vô cùng nổi tiếng. Khi Moses xuống núi Sinai đầu của ông có “radiance” (hào quang) hay là theo ngôn ngữ Hebrew là “karan.” Nhưng ngôn ngữ Hebrew được viết không có nguyên âm, và thánh Jerome đã đọc chữ “karan” thành “keren,” nghĩa là horned (mọc sừng.) Từ lỗi này mà hằng mấy trăm năm sau trong các bức tranh và tượng điêu khắc, Moses luôn có sừng và người Do Thái thường bị nhạo báng là những kẻ có sừng
7. Kẹo sô-cô-la cho chàng
Vào những năm 50, các hãng kẹo sô-cô-la bắt đầu khuyến khích khách hàng mua kẹo để mừng ngày lễ Tình nhân ở Nhật Bản. Một hãng kẹo đã dịch sai nên người Nhật Bản hiểu lầm là phụ nữ theo thông lệ phải tặng kẹo sô-cô-la cho người yêu trong ngày lễ Tình Nhân. Vì sự hiểu lầm này cho tới ngày nay phụ nữ vẫn tặng kẹo cho đàn ông. Tuy nhiên họ được bù đắp vì các ông sẽ tặng lại các bà vào ngày 14 tháng tháng sau . Sau tất cả, chỉ có các hãng kẹo là lời nhất.
8. Bạn phải thắng Sheng Long
Trong trò chơi điện tử “Street Fighter II” của Nhật Bản, một nhân vật nói rằng, “nếu bạn không thể vượt qua được Rising Dragon Punch (Cú Đấm Rồng Bay), bạn không thể thắng cuộc!” Khi câu này được dịch từ tiếng Nhật sang tiếng Anh, những chữ nói về “rising dragon” (rồng bay lên) được dịch thành ra danh từ “Sheng Long.” Cùng một cách viết nhưng cách đọc tiếng Nhật thì khác, và dịch giả, dịch một loạt danh sách những câu viết ngắn và không biết tình huống mà những câu này được áp dụng, đã tưởng lầm rằng một nhân vật mới được đưa vào trong trò chơi này. Những game thủ đã điên đầu cố tìm cho ra nhân vật Sheng Long và làm cách nào để thắng hắn. Năm 1992, vào ngày April Fool (ngày nói dối ) tờ nguyệt san Electronic Gaming đã cho phát hành lời chỉ dẫn rất công phu và phức tạp về cách thức tìm Sheng Long. Trò chơi khăm này không được tiết lộ mãi đến tháng 12 cùng năm, sau khi các game thủ tốn vô số giờ cật lực mò mẫm.
9. Rắc rối ở Waitangi Năm 1840, chính phủ Anh ký hiệp ước với các vị thủ lãnh của bộ lạc Maori ở New Zealand . Người Maori muốn người Anh bảo vệ họ khỏi bọn cướp bóc tù tội, những tên thủy thủ, hay những kẻ xấu đi ngang qua lãnh thổ của họ; còn người Anh thì muốn mở rộng thuộc địa. Hiệp ước Waitangi được soạn thảo và cả hai bên đều ký kết. Tuy nhiên hai bên đã ký vào hai tài liệu khác nhau.
Trong bản tiếng Anh, dân tộc Maori sẽ “cede to Her Majesty the Queen of England absolutely and without reservation all the rights and powers of Sovereignty” có nghĩa là người Maori đồng ý giao hoàn toàn chủ quyền quốc gia cho Nữ Hoàng Anh mà không đòi hỏi gì cả. Trong bản dịch ra tiếng Maori, được một nhà truyền giáo người Anh soạn thảo, người Maori không phải từ bỏ quyền chủ quyền quốc gia mà chỉ giao quyền cai trị hành chính. Lãnh tụ Maori tưởng lầm là họ sẽ được giúp đỡ với hệ thống pháp luật của người Anh, nhưng vẫn được giữ quyền cai trị dân của họ. Điều này không xảy ra như họ mong đợi, và nhiều thế hệ sau những vấn đề chung quanh ý nghĩa của Hiệp ước này vẫn còn được mang ra thảo luận .
Bet365 Mobile Casino - JT Hub
Trả lờiXóaDownload Bet365 mobile 김해 출장안마 casino with JTG Hub, a top-tier app for Sports 서산 출장안마 Betting and 서귀포 출장샵 Casino enthusiasts of 의왕 출장안마 the bet365 sportsbook, a sportsbook, and a mobile 경상북도 출장안마 app.